Zarejestruj się teraz!

Analiza i zrozumienie

Leczenie fizjoterapeutyczne opiera się na starannej analizie i zrozumieniu wzorca dystonicznego. W przypadku trwających wstrzyknięć BoNT analiza ta powinna być przeprowadzona w bliskim sąsiedztwie lub bezpośrednio w związku z nimi, aby nie dać się wprowadzić w błąd przez mięśnie wyrażające efekt BoNT.

Badanie identyfikuje różne komponenty wzorca:

  • Torticollis/caput: szyja/głowa skręca się w prawo lub w lewo.
  • Laterocollis/-caput: szyja/głowa przechyla się w prawo lub w lewo.
  • Anterocollis/-caput: szyja/głowa pochyla się do przodu.
  • Retrocollis/-caput: szyja/głowa pochyla się do tyłu.
  • Lateroshift: głowa przesuwa się na bok w prawo lub w lewo.
  • Anteroshift: głowa przesuwa się do przodu.
  • Podniesienie ramienia: w prawo lub w lewo.
  • Drżenie: tak-tak, nie-nie, grube lub drobne, regularne lub nieregularne.
  • Postawa kompensacyjna tułowia.

W większości przypadków nie ma tylko jednego komponentu wzorca, lecz kombinację kilku komponentów, takich jak toniczny laterocollis w lewo, laterocaput, podniesione lewe ramię i drżenie. Wzorzec jest badany w pozycjach siedzącej, stojącej, podczas chodzenia oraz w leżeniu. Dodatkowo badany jest aktywny ruch we wszystkich kierunkach szyi, zarówno pod względem jakości, jak i ilości. Zmniejszony zakres lub trudności w jednym kierunku mogą pomóc w identyfikacji wzorca, ponieważ ruch w przeciwnym kierunku do dystonicznego zazwyczaj jest ograniczony. Zauważane są również aktywności overflow oraz możliwe zmiany w natężeniu drżenia w różnych kierunkach.

Jeżeli ruchy kończyn górnych korygują pozycję głowy pacjenta i redukują drżenie, nazywa się to „stabilną dystonią”, natomiast jeśli dystonia jest zaostrzona przez ruchy ramion, określa się to jako „niestabilną dystonię”. W przypadku stabilnej dystonii ruchy ramion można wykorzystać do złagodzenia dystonii i skorygowania pozycji głowy. W przypadku niestabilnej dystonii nie powinno się tego stosować jako leczenia, lecz z czasem pacjent powinien być stopniowo szkolony do wykonywania spokojnych ruchów ramion bez zaostrzenia objawów.

Koncepcje do poznania w kontekście korzystania z platformy

Agoniści: nadmiernie aktywne mięśnie dystoniczne.
Antagoniści: przeciwstawne, korygujące mięśnie.
Kontrola motoryczna i posturalna: trening kontroli ruchu i postawy.
Redukcja napięcia: redukcja napięcia i napięcia związanego z dystonią.
Trening antagonistów: aktywacja/wzmacnianie antagonistów.
Rozciąganie: ćwiczenia obejmujące rozciąganie/wydłużanie agonistów w wzorcu lub wtórnie napiętych mięśni.

Podstawowe zasady leczenia i treningu pacjenta z dystonią szyjną

Dobrze jest rozpocząć trening w pozycjach, w których aktywność dystoniczna jest najspokojniejsza lub nieobecna, a następnie stopniowo stawiać wyzwania w trudniejszych pozycjach. Zaleca się korzystanie z lustra, gdy tylko jest to możliwe, aby uzyskać informację zwrotną i zwiększyć świadomość ciała. Przy długotrwałym pochyloną głowie łatwo stracić poczucie tego, co jest proste, a co pochylone. Pacjent jest kierowany do kontroli ruchu przez odwrócenie uwagi od szyi, a także zachęcany do śledzenia ręki (swojej lub terapeuty) wzrokiem/twarzą.

Rotacje tułowia są dobrym narzędziem do tłumienia tonu, redukcji wtórnych obliques i napięcia oraz odwrócenia uwagi od szyi. Dla tych z stabilną dystonią, tonus jest bardzo skutecznie osłabiany przez zamachowe, kołyszące ruchy rąk, taniec oraz korzystanie z piłek i balonów.

Trening powinien odbywać się w przeciwnym kierunku do dystonii. Tak więc, jeśli pacjent ma lewostronny tortikolis, preferowana kontrola ruchowa jest trenowana w kierunku prawym (czasami prawym, lewym, a następnie prawym), a przy aktywowaniu antagonistów tylko w kierunku prawym. W przypadku prawostronnego tortikolisu sytuacja jest odwrotna.

Podczas treningu pozycji środkowej odnosi się to do przeciwległej ręki w stosunku do kierunku dystonii; na przykład, w lewostronnym tortikolisie, trening pozycji środkowej odbywa się w odniesieniu do prawej ręki. Osiągnięciu pozycji środkowej można również pomóc za pomocą różnych rodzajów wsparcia głowy lub, w przypadku stabilnej dystonii, przez różne wzajemne ruchy rąk.

Drżenie jest traktowane zgodnie z kierunkiem tonicznych komponentów oraz sposobem, w jaki drżenie występuje podczas ruchów i w pozycji środkowej, ale zazwyczaj można je leczyć za pomocą ćwiczeń prostujących, wsparcia tylnej części głowy lub, w przypadku stabilnej dystonii, z wzajemnymi ruchami rąk.

Stretching pomaga złagodzić ból, zredukować dystoniczne skurcze i drżenie oraz zwiększyć mobilność. Ważne jest, aby nie rozciągać w przeciwnym kierunku do towarzyszącego dystonicznego napięcia, lecz znaleźć zrelaksowaną pozycję lub odpowiednie wsparcie/referencję, aby uspokoić aktywność przed wykonaniem rozciągania.

Ważne jest, aby starać się zapobiegać nieodwracalnym uszkodzeniom stawów oraz utrzymywać pasywną mobilność poprzez różne ćwiczenia, dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. W przypadkach, gdy występuje współistniejąca hipermobilność stawów, potrzeba stabilizacji może być większa i należy unikać wychodzenia z pozycji.

Postawa jest uwzględniana w treningu/leczeniu szyi, częściowo w celu zmniejszenia tendencji kompensacyjnych i ogólnych odchyleń posturalnych, a częściowo jako sposób na dotarcie do szyi. Czasami występują musculoskeletalne wady posturalne, które nie są związane z dystonią, ale mogą wywoływać/zaostrzać dystonię. Na przykład, zwiększona kifozę piersiowa może zaostrzyć dystoniczny drżenie lub anteroshift. W takim przypadku korzystne jest pracowanie nad prostowaniem i mobilnością klatki piersiowej, aby zmniejszyć wywoływanie dystonii.

Czasami pacjentowi trudno jest znaleźć odpowiednie formy aktywności fizycznej, a w takich przypadkach fizjoterapeuta powinien zapewnić wskazówki i porady. To samo dotyczy pozycji odpoczynku w życiu codziennym oraz tych, którzy mają problemy z zasypianiem.

Przeciwwskazania

Istnieją metody, które mogą nasilić dystonię, dlatego są odradzane. Należą do nich:

  • Trening siłowy górnej części ciała z użyciem maszyn lub hantli.
  • Masaż szyi i barków.
  • Manipulacje szyi.
  • Kołnierz szyjny.

Literatura

  1. Albanese A, Asmus F, Bhatia KP, Elia AE, Elibol B, Filippini G, et al. EFNS guidelines on diagnosis and treatment of primary dystonias. Eur J Neurol. 2011 Jan;18(1):5–18.
  2. Amlang CJ, Hubsch C, Rivaud-Pechoux S, Mehdi S, El Helou A, Trotter Y, et al. Contributions of visual and motor signals in cervical dystonia. Brain. 2017 Jan;140(1):e4.
  3. Ana Isabel Useros-Olmo, Martínez-Pernía D. The effects of a relaxation program featuring aquatic therapy and autogenic training among people with cervical dystonia (a pilot study). Physiotherapy Theory and Practice [Internet]. 2018 Jun 25 [cited 2019 Dec 29];0(0):1–10.
  4. Avanzino L, Fiorio M. Proprioceptive dysfunction in focal dystonia: from experimental evidence to rehabilitation strategies. Frontiers in human neuroscience. 2014;8:1000.
  5. Bledsoe IO, Viser AC, San Luciano M. Treatment of dystonia: medications, neurotoxins, neuromodulation, and rehabilitation. Neurotherapeutics. 2020;17:1622–44.
  6. Bleton JP. Kinésithérapie du torticolis spasmodique. In Bouvier G., Soultrait (de) F., Molina-Negro P (eds). Le torticolis spasmodique. Aspects cliniques et traitements. Editions Expression Santé (Paris) 2006 ; p179-197.
  7. Bleton JP. Physiotherapy of focal dystonia: a physiotherapist’s personal experience. European journal of neurology. 2010;17:107–12.
  8. Bleton JP. Role of the physiotherapist. In: Clinical diagnosis and management of dystonia. CRC Press; 2007. p. 235–44.
  9. Bleton JP. Rehabilitation of Cervical Dystonia. In: Dressler D, Altenmüller E, Krauss JK, editors. Treatment of Dystonia [Internet]. Cambridge: Cambridge University Press; 2018 [cited 2022 Mar 7]. p. 252–5.
  10. Blom J. Muskler i obalans: Cervikal dystoni och spasticitet. 2018.
  11. Blom J, Hansen A, Elvik AH. Fysioterapi vid cervikal dystoni. Fag essay. Fysioterapeuten. 2017;1:30-3.
  12. Boyce MJ, Canning CG, Mahant N, Morris J, Latimer J, Fung VS. Active exercise for individuals with cervical dystonia: a pilot randomized controlled trial. Clin Rehabil. 2013 Mar;27(3):226–35.
  13. Boyce MJ, Canning CG, Mahant N, Morris J, Latimer J, Fung VSC. The Toronto Western Spasmodic Torticollis Rating Scale: Reliability in neurologists and physiotherapists. Parkinsonism & Related Disorders [Internet]. 2012 Jun [cited 2013 Aug 24];18(5):635–7.
  14. Bradnam LV, Meiring RM, Boyce M, McCambridge A. Neurorehabilitation in dystonia: a holistic perspective. Journal of Neural Transmission: Translational Neuroscience, Neurology and Preclinical Neurological Studies, Psychiatry and Preclinical Psychiatric Studies. 2021 Apr 1;128(4):549–58.
  15. Brudny J, Korein J, Grynbaum BB, Friedmann LW, Weinstein S, Sachs-Frankel G, et al. EMG feedback therapy: review of treatment of 114 patients. Arch Phys Med Rehabil. 1976 Feb;57(2):55–61.
  16. Camargo CHF, Cattai L, Teive HAG. Pain Relief in Cervical Dystonia with Botulinum Toxin Treatment. Toxins (Basel). 2015 Jun 23;7(6):2321–35.
  17. Castagna A, Caronni A, Crippa A, Sciumè L, Giacobbi G, Corrini C, et al. Sensorimotor Perceptive Rehabilitation Integrated (SPRInt) program: exercises with augmented movement feedback associated to botulinum neurotoxin in idiopathic cervical dystonia—an observational study. Neurological Sciences. 2020;41(1):131–8.
  18. Castagna A, Saibene E, Ramella M. How do I rehabilitate patients with cervical dystonia remotely? Movement Disorders Clinical Practice. 2021;8(5):820–1.
  19. Chung TM, Jacinto LJ, Colosimo C, Bhatia KP, Tiley J, Bhidayasiri R. Botulinum Neurotoxin-A Injection in Adult Cervical Dystonia and Spastic Paresis: Results From the INPUT (Injection Practice, Usage and Training) Survey. Frontiers in Neurology [Internet]. 2020 [cited 2023 Feb 9];11.
  20. Contarino MF, Smit M, Van den Dool J, Volkmann J, Tijssen MA. Unmet needs in the management of cervical dystonia. Frontiers in neurology. 2016;7:165.
  21. Counsell C, Sinclair H, Fowlie J, Tyrrell E, Derry N, Meager P, et al. A randomized trial of specialized versus standard neck physiotherapy in cervical dystonia. Parkinsonism Relat Disord. 2016 Feb;23:72–9.
  22. Crowner BE. Cervical Dystonia: Disease Profile and Clinical Management. PHYS THER [Internet]. 2007 Jan 11 [cited 2013 Mar 23];87(11):1511–26.
  23. De Pauw J, Van der Velden K, Meirte J, Van Daele U, Truijen S, Cras P, et al. The effectiveness of physiotherapy for cervical dystonia: a systematic literature review. Journal of neurology. 2014;261:1857–65.
  24. Dec-Ćwiek M, Porębska K, Sawczyńska K, Kubala M, Witkowska M, Zmijewska K, et al. KinesioTaping after botulinum toxin type A for cervical dystonia in adult patients. Brain and Behavior [Internet]. 2022 [cited 2023 Feb 9];12(4):e2541.
  25. Delnooz CC, Horstink MW, Tijssen MA, van de Warrenburg BP. Paramedical treatment in primary dystonia: a systematic review. Movement disorders: official journal of the Movement Disorder Society. 2009;24(15):2187–98.
  26. Desai NA, Khatri SM, Agarwal AB. Immediate Effect of Scapular Repositioning With Active Cervical Rotation in Acute Spasmodic Torticollis. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics [Internet]. 2013 Sep [cited 2014 Mar 3];36(7):412–7.
  27. Dressler D, Adib Saberi F. Rehabilitation of Dystonia. Cham: Springer International Publishing; 2017. 67 p.
  28. Ferreira JJ, Costa J, Coelho M, Sampaio C. The management of cervical dystonia. Expert Opinion on Pharmacotherapy [Internet]. 2007 Feb [cited 2014 Mar 3];8(2):129–40.
  29. Franco JH, Rosales RL. Neurorehabilitation in Dystonia. In: Kanovsky P, Bhatia KP, Rosales RL, editors. Dystonia and Dystonic Syndromes [Internet]. Vienna: Springer; 2015 [cited 2023 Feb 9]. p. 209–26.
  30. Hu W, Rundle-Gonzalez V, Kulkarni SJ, Martinez-Ramirez D, Almeida L, Okun MS, et al. A randomized study of botulinum toxin versus botulinum toxin plus physical therapy for treatment of cervical dystonia. Parkinsonism & Related Disorders [Internet]. 2019 Jun 1 [cited 2019 Dec 28];63:195–8.
  31. Iansek R, Morris ME. Rehabilitation in movement disorders. Cambridge University Press; 2013.
  32. Isabel Useros-Olmo A, Martínez-Pernía D, Huepe D. The effects of a relaxation program featuring aquatic therapy and autogenic training among people with cervical dystonia (a pilot study). Physiotherapy theory and practice. 2020;36(4):488–97.
  33. Jahanbazi A, Chitsaz A, Asgari K. Effects of EMG biofeedback on pain and quality of life in cervical dystonia. J Neurol Disord. 2013;2(1):144.
  34. Jankel WR. Electromyographic feedback in spasmodic torticollis. American Journal of Clinical Biofeedback. 1978;
  35. Junker J, Oberwittler C, Jackson D, Berger K. Utilization and perceived effectiveness of complementary and alternative medicine in patients with dystonia. Movement Disorders [Internet]. 2004 [cited 2013 Mar 21];19(2):158–61.
  36. Kanovsky P, Bhatia KP, Rosales RL. Dystonia and Dystonic Syndromes. Springer; 2015. 254 p.
  37. Korein J, Brudny J. Integrated EMG feedback in the management of spasmodic torticollis and focal dystonia: a prospective study of 80 patients. Res Publ Assoc Res Nerv Ment Dis. 1976;55:385–426.
  38. Loudovici-Krug D, Derlien S, Best N, Günther A. Physiotherapy for Cervical Dystonia: A Systematic Review of Randomised Controlled Trials. Toxins (Basel) [Internet]. 2022 Nov 11 [cited 2023 Feb 9];14(11):784.
  39. Mikkola M, Rinta-Runsala M. Servikaalinen dystonia: Fysioterapiakäytännöt yliopistosairaaloissa. 2019;
  40. Prudente CN, Zetterberg L, Bring A, Bradnam L, Kimberley TJ. Systematic Review of Rehabilitation in Focal Dystonias: Classification and Recommendations. Movement Disorders Clinical Practice [Internet]. 2018 [cited 2021 May 15];5(3):237–45.
  41. Queiroz MA, Chien HF, Sekeff-Sallem FA, Barbosa ER. Physical therapy program for cervical dystonia: a study of 20 cases. Functional neurology [Internet]. 2011 [cited 2014 Mar 14];27(3):187–92.
  42. Ramdharry G. Physiotherapy cuts the dose of botulinum toxin. Physiotherapy Research International [Internet]. 2006 Jun [cited 2014 Mar 14];11(2):117–22.
  43. Rondot P, Marchand MP, Dellatolas G. Spasmodic torticollis—review of 220 patients. Canadian journal of neurological sciences. 1991;18(2):143–51.
  44. Rondot P. Les dystonies [Internet]. Acanthe; 2003 [cited 2015 Sep 20].
  45. Smania N, Corato E, Tinazzi M, Montagnana B, Fiaschi A, Aglioti SM. The effect of two different rehabilitation treatments in cervical dystonia: preliminary results in four patients. Functional neurology. 2003;18(4):219–26.
  46. Tassorelli C, Mancini F, Balloni L, Pacchetti C, Sandrini G, Nappi G, et al. Botulinum toxin and neuromotor rehabilitation: an integrated approach to idiopathic cervical dystonia. Movement disorders: official journal of the Movement Disorder Society. 2006;21(12):2240–3.
  47. Tassorelli C, Mancini F, Balloni L, Pacchetti C, Sandrini G, Nappi G, et al. Botulinum toxin and neuromotor rehabilitation: An integrated approach to idiopathic cervical dystonia. Movement Disorders [Internet]. 2006 Dec [cited 2014 Mar 3];21(12):2240–3. Available from: http://doi.wiley.com/10.1002/mds.21145
  48. Truong D. Living Well with Dystonia: A Patient Guide. Springer Publishing Company; 2016.
  49. van den Dool J. Cervical dystonia: Disability and the value of physical therapy [PhD Thesis]. Rijksuniversiteit Groningen; 2020.
  50. van den Dool J, Visser B, Koelman JHT, Engelbert RH, Tijssen MA. Cervical dystonia: effectiveness of a standardized physical therapy program; study design and protocol of a single blind randomized controlled trial. BMC neurology. 2013;13:1–8.
  51. van den Dool J, Visser B, Koelman JH, Engelbert RH, Tijssen MA. Long-term specialized physical therapy in cervical dystonia: outcomes of a randomized controlled trial. Archives of physical medicine and rehabilitation. 2019;100(8):1417–25.
  52. Zetterberg L, Halvorsen K, Färnstrand C, Aquilonius SM, Lindmark B. Physiotherapy in cervical dystonia: Six experimental single-case studies. Physiotherapy Theory and Practice [Internet]. 2008 Jan [cited 2014 Mar 3];24(4):275–90.
  53. Zetterberg L, Urell C, Anens E. Exploring factors related to physical activity in cervical dystonia. BMC Neurology. 2015 Dec 1;15(1).